Καθώς γίνεται εκτενής συζήτηση για το θέμα των οσμών στις μονάδες βιολογικού καθαρισμού και μετά από πολλές σχετικές ερωτήσεις των πελατών μας, μέσω αυτού του άρθρου, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για τα πραγματικά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν αλλά και πως θα τα αντιμετωπίσετε εγκαίρως και αποτελεσματικά.
Οι οσμές σε βιολογικούς καθαρισμούς -εφόσον παρουσιαστούν- έχουν συνήθως ελαφρά σαπωνοειδή αίσθηση και μπορεί να οφείλονται σε πολλούς -και όχι έναν- παράγοντες. Γενικότερα, η οσμή δεν είναι δυνατή αλλά προσομοιάζει αυτή των λυμάτων, και μόνον αυτό αρκεί για την δημιουργία δυσάρεστων αισθημάτων.
Κατά την κατασκευή των μονάδων βιολογικού καθαρισμού – ή σηπτικών δεξαμενών- οι υδραυλικοί -ορθώς- συνήθως τοποθετούν στην είσοδό τους, μηχανικό σίφωνα ώστε να αποκοπούν οι οσμές προς σιφώνια, λεκάνες κτλ. Με αυτό τον τρόπο όμως, δημιουργείται φραγμός εξαέρωσης των μονάδων που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ανεπιθύμητων οσμών όπως περιγράφεται πιο κάτω:
- Η διαμόρφωση εσωτερικά των επί μέρους διαμερισμάτων της μονάδας βιολογικού καθαρισμού, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Π.χ. εάν υπάρχει μια αρχική δεξαμενή υποδοχής (διαμέρισμα 1/ πρωτοβάθμια επεξεργασία) και δεν εξαερίζεται, μπορεί να μεταφέρει οσμές στον περιβάλλοντα χώρο, ιδιαίτερα μάλιστα αν επικοινωνεί ελεύθερα με την μονάδα βιολογικής επεξεργασίας (διαμέρισμα 2/ βιολογικός αντιδραστήρας) από την οποία μπορεί να δέχεται αέρα με πίεση που δεν μπορεί να εκτονωθεί κάπου αλλού.
- Σε κάποιες περιπτώσεις προβλέπεται ασθενής αερισμός στην δεξαμενή υποδοχής, οπότε μειώνεται αρκετά η ένταση και η σύνθεση των δυσάρεστων οσμών της σηπτικής διεργασίας. Ενδέχεται όμως να υπάρχει υπό πίεση αέρας, ο οποίος λόγω έλλειψης εξαερισμού οδηγείται στον υπαίθριο χώρο μέσω των φρεατίων της δεξαμενής.
- Ο ίδιος αέρας υπάρχει και στον «βιολογικό αντιδραστήρα» και χρειάζεται και εκεί μια εκτόνωση (διαφυγή, εξαερισμό) για να μην διαχέεται ανεξέλεγκτα στον περιβάλλοντα χώρο. Εάν δεν υπάρχει εξαερισμός είναι δεδομένο πως θα υπάρχουν διαρροές οσμών μέσω των φρεατίων στον περιβάλλοντα χώρο.
- Όταν μια εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού δεν λειτουργεί όλο το χρόνο (π.χ. εξοχικές κατοικίες που χρησιμοποιούνται μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες), είναι πολύ πιθανό να αδρανοποιηθεί πλήρως η βιομάζα, που έχει αναπτυχθεί μέσα στον «βιολογικό αντιδραστήρα». Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί η δυνατότητά της μονάδας να επεξεργάζεται αποτελεσματικά τα νέα λύματα όταν αυτά εισέλθουν ξανά μετά την διακοπή. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με ειδική διαδικασία η οποία περιγράφεται πιο κάτω. Η μονάδα δεν παύει να λειτουργεί αλλά μέχρι να ξανά-αναπτυχθεί η «βιομάζα» μπορεί να περάσει ένα χρονικό διάστημα που στην καλύτερη περίπτωση είναι 15 ημέρες και στην χειρότερη 35 έως 40 ημέρες. Σε όλο το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα, η μονάδα θα υπολειτουργεί με μειωμένες αποδόσεις σε σχέση με αυτές της πλήρους λειτουργίας της. Έτσι και οι οσμές θα είναι σχετικά κάπως εντονότερες (σε καμία όμως περίπτωση αντίστοιχες με αυτές των «βόθρων»), και μόνον εφόσον δε έχει προβλεφθεί σωστός εξαερισμός.
Αντίθετα, όταν η μονάδα εξυπηρετεί μια μόνιμη κατοικία ή συγκρότημα κατοικιών τότε η λειτουργία της με την προϋπόθεση της σωστής συντήρησης (βλέπε πιο κάτω) μπορεί να είναι άψογη και χωρίς καμία όχληση ακόμα και αν υπάρξει διακοπή εισερχομένων λυμάτων για ένα και παραπάνω μήνα με την προϋπόθεση πως έχει προβλεφθεί σωστός εξαερισμός.
- Για να λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά μια μονάδα βιολογικού καθαρισμού θα πρέπει να έχουν προβλεφθεί εξ αρχής οι ανάγκες που θα πρέπει να εξυπηρετήσει. Άρα θα πρέπει ο προμηθευτής ή ο μηχανικός που θα την μελετήσει να κάνει τις σωστές προβλέψεις με βάση τα στοιχεία που θα του χορηγηθούν από τον Ιδιοκτήτη – Χρήστη. Με τις προβλέψεις αυτές και τους υπάρχοντες θεμελιωμένους εμπειρικούς και επιστημονικούς τύπους και κρατικές προδιαγραφές, υπολογίζονται οι διαστάσεις των δεξαμενών και τα χαρακτηριστικά των εξαρτημάτων, που διέπουν την ολοκληρωμένη διεργασία και εξασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα της εγκατάστασης.
- Τεχνικοί που χειρίζονται τα θέματα αυτά και έχουν εμπειρία, πρέπει να συμβουλεύουν τους πελάτες τους και τους συνάδελφους μηχανικούς (που εκδίδουν την οικοδομική άδεια και συνήθως δεν έχουν επαφή και εμπειρία με το θέμα) για τον σωστό χωρικό προσανατολισμό και τον εξαερισμό των μονάδων, ώστε να μην γίνεται καθόλου αισθητή η οσμή ακόμα και αν δεν υπάρξει απόλυτα πετυχημένος εξαερισμός.
Σημειώνουμε ότι στις παραπάνω περιπτώσεις οι αιτίες των οσμών αφορούν συνηθισμένα θέματα ομαλής λειτουργίας και η σχετική έντασή τους είναι εξαιρετικά αδύναμη (σε σύγκριση με τους σηπτικούς βόθρους).
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που οι οσμές οφείλονται σε λειτουργικά προβλήματα και αμέλεια όπως:
- Λάθος σχεδιασμός και παραδοχές από τον μελετητή / προμηθευτή αναφορικά με τις διαστάσεις και τα χαρακτηριστικά των μονάδων, που προτείνει. Σημειώνουμε ότι μέχρι 50 «ισοδύναμους κατοίκους» (Ι.Κ.) οι μονάδες διέπονται από ειδική Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (Ε.Ν. 12566-3) αλλά και τις διατάξεις και προδιαγραφές των επί μέρους κρατών (συνήθως USA, UK, NF, DAT-ATV Germany) οπότε τα λάθη και οι αστοχίες στην περίπτωση αυτή περιορίζονται ή καλύτερα εξαφανίζονται καθώς τα συστήματα που πωλούνται είναι πιστοποιημένα και αξιόπιστα. Πρέπει όμως αυτά που πωλούνται να είναι τα σωστά με βάση τα χαρακτηριστικά του χώρου.
- Κακή ή ελλιπής συντήρηση του μηχανολογικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού. Συνήθως ο εξοπλισμός για τους βιολογικούς μέχρι 100 Ι.Κ. και παραπάνω είναι απλός αλλά πάντα απαιτεί μια στοιχειώδη συντήρηση και παρακολούθηση. Αυτή δεν απαιτεί συνήθως ιδιαίτερη γνώση καθώς μπορεί να γίνει από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη μέχρι και έναν απλό Τεχνίτη (Υδραυλικό ή ηλεκτρολόγο). Το σημαντικότερο είναι πως ο εκάστοτε «συντηρητής» έχει μικρή ή μηδενική εμπλοκή με τα λύματα και τις οσμές της μονάδας αφού ο εξοπλισμός που χρειάζεται συντήρηση και εποπτεία βρίσκεται σε απομονωμένους προσβάσιμους χώρους εκτός λυμάτων.
- Χρήση χημικών ουσιών και ισχυρών απολυμαντικών (βλέπε χλωρίνες) που σκοτώνουν τους μικρο-οργανισμούς της βιομάζας.
Για την αντιμετώπιση των κενών διαστημάτων που μεσολαβούν σε εποχιακά συγκροτήματα (ξενοδοχεία ή κατοικίες) υπάρχει η δυνατότητα να διατηρηθεί για μια μεγάλη περίοδο η βιομάζα ενεργή με την προσθήκη “κατάλληλης τροφής” και μικρή δόση αερισμού. Η βιομάζα έχει αντοχή της τάξης των δύο έως τριών μηνών έως την πλήρη αδρανοποίηση («θάνατο») της. Έτσι για μεγαλύτερα διαστήματα θα απαιτηθεί η κατάλληλη προσθήκη «τροφής». Η τροφή αυτή είναι απλή σε σύνθεση και υπάρχει άφθονη και σε οικονομικά πακέτα στην αγορά. Αν αυτό δεν γίνει θα χρειαστεί πριν από την επαναλειτουργία του συγκροτήματος να προστεθούν άλλης μορφής χημικά ώστε να εμπλουτιστεί ταχύτερα / ενισχυθεί η ανάπτυξη ξανά των μικροοργανισμών και να μικρύνει ο χρόνος μερικής απόδοσης της μονάδας. Τέλος υπάρχει και η δυνατότητα ο συντηρητής να προμηθευτεί βιολογική λάσπη από έναν υπάρχοντα δημοτικό βιολογικό καθαρισμό και να την ρίξει στον «βιολογικό αντιδραστήρα». Η ποσότητα γενικά είναι μικρή και μπορεί να προσδιοριστεί από τον προμηθευτή του εξοπλισμού.
Συμπερασματικά:
- Εάν έχετε εγκατάσταση μεγαλύτερη από 10 -15 ισοδύναμους κατοίκους καλόν είναι να προτιμήσετε την λύση του βιολογικού καθαρισμού από την σηπτική δεξαμενή ή τον βόθρο αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιλέξετε απευθείας απορροφητικό βόθρο αφού είναι παράνομος και δημιουργεί πρόβλημα στο περιβάλλον και πιθανότατα και στην ίδια την ιδιοκτησία σας.
- Επιλέγετε σοβαρές Εταιρείες για την προμήθεια των μονάδων βιολογικού καθαρισμού.
- Προτιμήστε να πραγματοποιείτε την συντήρηση του βιολογικού καθαρισμού μαζί με την υποστήριξη του Προμηθευτή για ένα ή δύο χρόνια και προβείτε σε εργαστηριακές μετρήσεις (μία αρκεί) για τον έλεγχο του βαθμού της επεξεργασίας ώστε να δείτε και την απόδοση των εγκαταστάσεών σας.
- Σε περιοχές με δυσκολία εύρεσης νερού για άρδευση πρασίνου κτλ. (π.χ. νησιά) καλόν είναι να προμηθευτείτε εξοπλισμό που καθαρίζει και απολυμαίνει τα απόβλητα σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν άφοβα και χωρίς οσμές για επαναχρησιμοποίηση. Θα έχετε οικονομία και σίγουρα μελλοντικά λιγότερα προβλήματα αφού το νερό σύντομα θα αποκτήσει άλλη βαρύτητα για όλους μας και η χώρα μας θα είναι από αυτές που θα υποφέρουν σχετικά.
- Κάντε τις συντηρήσεις και ελέγχους των μηχανολογικών εγκαταστάσεων (1 φορά τον χρόνο, που συνήθως είναι στοιχειώδεις για μικρές μονάδες) και είναι βέβαιο πως δεν θα αντιμετωπίσετε κάποιο από τα προαναφερθέντα προβλήματα.
- Φροντίστε για τα κενά διαστήματα (πάνω από 2 μήνες) αν δεν είστε σε μόνιμη κατοικία.
- Ο αερισμός απαιτείται και στους βόθρους ή σηπτικές δεξαμενές παρόλο που οι πιο πολλοί δεν ακολουθούν τις σχετικές οδηγίες.
Γενικά, με την εξαίρεση των λαθών ή αστοχιών, οι οσμές δεν είναι μόνιμες αλλά περιοδικές και αυτό στην περίπτωση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Αν όμως προβλεφθεί ο σωστός εξαερισμός κατά την φάση της κατασκευής, οχλήσεις και δυσάρεστες οσμές δεν υπάρχουν ή δεν γίνονται ποτέ αντιληπτές.
